Rechtsbijstandsverzekering en de vrije advocaatkeuze
Het Europese Hof van Justitie in Brussel heeft op 7 november 2013 een belangrijke uitspraak gedaan over het recht van een verzekerde om onder zijn rechtsbijstandsverzekering zelf zijn advocaat te mogen kiezen
In de polisvoorwaarden van een rechtsbijstandsverzekering staat vaak opgenomen dat een zaak behandeld dient te worden door werknemers van de rechtsbijstandsverzekeraar. Slechts als de verzekeraar daarmee instemt kan een door de verzekerde gekozen externe rechtshulpverlener (meestal een advocaat) worden ingeschakeld waarbij de kosten door de rechtsbijstandsverzekeraar worden gedragen.
In de hiervoor genoemde uitspraak gebruikte de rechtsbijstandsverzekeraar soortgelijke polisvoorwaarden. De verzekerde kreeg een conflict met zijn rechtsbijstandsverzekeraar over de kosten die een door de verzekerde zelf ingeschakelde advocaat had gemaakt. De rechtsbijstandsverzekering weigerde de kosten van deze advocaat te vergoeden, omdat zij geen toestemming had gegeven om deze advocaat in te schakelen. De verzekerde stapte vervolgens naar de voorzieningenrechter om de rechtsbijstandsverzekeraar te dwingen alsnog de advocaatkosten te betalen. De voorzieningenrechter wees de vordering van de verzekerde echter af. Ook in hoger beroep bij het Gerechtshof te Amsterdam werd de vordering van de verzekerde afgewezen.
Vervolgens stapte de verzekerde naar de Hoge Raad. De Hoge Raad verwees allereerst naar de Europese regelgeving op het gebied van rechtsbijstandsverzekeringen. Volgens de Hoge Raad kunnen uit artikel 4 lid 1 van de EU Richtlijn 87/344 tot coördinatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende de rechtsbijstandsverzekering en de jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie zwaarwegende argumenten worden ontleend voor de stelling dat in de polisvoorwaarden van de rechtsbijstandsverzekeraar aan de verzekerde steeds het recht op een vrije keus voor een rechtshulpverlener moet worden geboden.
Artikel lid 4 lid 1 van de Richtlijn luidt als volgt:
„In elke overeenkomst inzake rechtsbijstandverzekering moet uitdrukkelijk worden bepaald dat
a) indien een advocaat of andere persoon die volgens het nationaal recht
gekwalificeerd is, wordt gevraagd de belangen van de verzekerde in een
gerechtelijke of administratieve procedure te verdedigen, te
vertegenwoordigen of te behartigen, de verzekerde vrij is om deze advocaat
of andere persoon te kiezen;
b) de verzekerde vrij is om een advocaat of, indien hij daar de voorkeur aan
geeft en voor zover het nationale recht zulks toestaat, een andere
gekwalificeerde persoon te kiezen om zijn belangen te behartigen wanneer
zich een belangenconflict voordoet.”
Daar staat tegenover, aldus de Hoge Raad, dat als de bepaling zo moet worden uitgelegd dat dit grote maatschappelijke gevolgen kan hebben, omdat de rechtsbijstandsverzekeraars mogelijk hun premies fors gaan verhogen. Om die reden heeft de Hoge Raad een prejudiciële vraag aan het Europese Hof van Justitie gesteld over de uitleg van artikel 4 lid 1 van de Richtlijn.
Het Europese Hof van Justitie oordeelde dat artikel 4 lid 1 van de Richtlijn inderdaad zo moet worden uitgelegd dat deze bepaling zich er tegen verzet dat rechtsbijstandsverzekeraars in hun voorwaarden opnemen dat de rechtsbijstand door hun eigen werknemers moet worden verricht en dat tegelijkertijd wordt bedongen dat de kosten van de rechtsbijstand van een door de verzekerde vrij gekozen advocaat slechts worden vergoed als de verzekeraar van mening is dat de rechtsbijstand aan een externe hulpverlener moet worden uitbesteed. Kortom: de rechtsbijstandsverzekeraar moest alsnog de kosten betalen die de door de verzekerde ingeschakelde advocaat had gemaakt. Dat geldt volgens het Europese Hof van Justitie ook voor het geval de bijstand door een advocaat niet verplicht is, zoals in procedures die worden gevoerd voor de Kantonrechter (denk daarbij aan huurzaken en arbeidsrechtzaken). Wel is het zo dat verzekeraars onder omstandigheden de hoogte van de te vergoeden kosten kunnen beperken.
Deze uitspraak zal grote gevolgen hebben voor rechtsbijstandsverzekeraars. Verzekerden kunnen door deze uitspraak zelf hun advocaat kiezen en de verzekeraar zal in principe deze kosten voor haar rekening moeten nemen. Dus ook indien u verzekerd bent voor rechtsbijstand, kunt u gebruik maken van de diensten van Blauw Tekstra Uding Advocaten. Voor meer informatie, bel 020-4081680. De uitspraak van Europese Hof kunt u hier lezen.