Hoorplicht voor de fiscus bij een aansprakelijkstelling

Uit het zogenoemde verdedigingsbeginsel, dat uit het Europese recht afkomstig is, vloeit voort dat de fiscus een voor een belastingschuld aansprakelijk te stellen partij eerst moet horen voordat de fiscus tot aansprakelijkstelling kan overgaan. Dat geldt in ieder geval voor aansprakelijkstellingen vanwege onbetaalde omzetbelasting. In de praktijk is de Nederlandse belastingdienst nog niet erg aan deze hoorplicht gewend. Maakt een partij er een probleem van dat hij of zij niet is gehoord, dan komt de fiscus vaak met een redenering dat de beslissing dan toch niet anders was uitgevallen, of met de stelling dat er een dringende noodzaak bij de fiscus was om de aansprakelijk te stellen partij niet vooraf te horen.

Gelukkig vindt de Hoge Raad dit soort argumenten niet overtuigend om de fiscus de mogelijkheid te geven om al op voorhand onder de hoorplicht uit te komen. In een uitspraak van 14 augustus 2015 heeft de Hoge Raad bepaald dat in dit soort gevallen de (mogelijk) aansprakelijk te stellen partij – in dit geval ging het om een bestuurder van een failliete B.V. die aansprakelijk werd gehouden voor de belastingschulden van de B.V. – vooraf door de ontvanger dient te worden gehoord over het voornemen tot aansprakelijkstelling. Helaas maakt de Hoge Raad het vervolgens nogal lastig om uit te  maken wat de gevolgen zijn van het niet horen van de aansprakelijk te stellen partij. De feitenrechter moet dan van de Hoge Raad gaan uitzoeken of het niet tijdig horen van de aansprakelijk te stellen partij(en) tot een ander besluitvormingsproces bij de fiscus over de aansprakelijkstelling heeft geleid dan bij het wel vooraf horen van deze partij(en) het geval zou zijn geweest. De Hoge Raad zadelt de feitenrechter hiermee met een lastige en tijdrovende beslissing op. Het zou meer voor de hand liggen het automatisme in te voeren dat deze schending van het verdedigingsbeginsel ertoe leidt dat de aansprakelijkstelling vernietigd wordt. Dat lijkt de meest effectieve manier om te zorgen dat de fiscus zich aan de hoorplicht gaat houden.

Ton Tekstra