Het ontbinden van een overeenkomst: een paardenmiddel?

Als ondernemer sluit u regelmatig overeenkomsten met een andere partij. Stel nu dat de andere partij zijn afspraken uit de overeenkomst niet, niet tijdig of onbehoorlijk nakomt. U wilt de overeenkomst ontbinden, maar kunt u dit zomaar doen? Of moet u de ‘wederpartij’ nog een laatste mogelijkheid geven de afspraken alsnog na te komen?  

Voorwaarden voor ontbinding

Er is sprake van een zogenoemde tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst als de afspraken uit de overeenkomst niet, niet tijdig of onbehoorlijk worden nagekomen. Dit wordt ook wel wanprestatie genoemd. De overeenkomst kan dan worden ontbonden, maar alleen als de tekortkoming niet (te) gering is. Oftewel, het niet nakomen van de afspraken uit de overeenkomst moet wel voldoende betekenis hebben (substantieel zijn). In juristentaal: de aard en de ernst van de tekortkoming moet de ontbinding rechtvaardigen. Daarnaast dient de andere partij in verzuim te zijn. Van verzuim is sprake als bijvoorbeeld een fatale termijn is overschreden of  nakoming blijvend onmogelijk is geworden. Ook kan het zijn dat uit een mededeling van de andere partij blijkt dat niet tijdig of onbehoorlijk zal worden nagekomen (‘anticipatory breach’). In andere gevallen moet eerst een ingebrekestelling worden gestuurd, waarin nog een laatste – redelijke – termijn wordt gegeven. Een ingebrekestelling dient alleen te worden verstuurd indien de andere partij haar afspraken nog kan nakomen. De andere partij kan zich vervolgens op het standpunt stellen dat de tekortkoming de ontbinding niet rechtvaardigt. Dit dient zij dan wel te bewijzen.

Soms bevat een overeenkomst of de van toepassing zijnde algemene voorwaarden een bepaling die aangeeft dat ontbinding niet is toegestaan. Dit gebeurt met name bij aandelen- of vastgoedtransactie. Aan die uitsluiting zijn partijen dan gebonden, tenzij dit gezien de omstandigheden van het geval apert onbillijk uit zou pakken. Daarnaast geldt dat in een overeenkomst regelingen voorkomen die toestaan de overeenkomst op te zeggen als de wederpartij diens verplichtingen (na aanmaning) niet nakomt. In plaats van ontbinding, kan dan deze opzeggingsroute worden gevolgd.

Wijze van ontbinding

Als er sprake is van een tekortkoming in de nakoming en de andere partij in verzuim is kán de rechter door een verzoek tot ontbinding de overeenkomst ontbinden, maar u kunt dit ook zelf doen. Dit doet u door de andere partij schriftelijk mee te delen dat de overeenkomst is ontbonden. Hiermee heeft u de overeenkomst (‘buitengerechtelijk’) beëindigd. Vervolgens dienen eerdere verrichte prestaties of betalingen die zijn gedaan ongedaan te worden gemaakt. Deze ongedaanmaking is echter niet altijd mogelijk. Dit is bijvoorbeeld het geval als een product al is gebruikt of door is geleverd. In dit geval dient de andere partij de waarde van het product terug te betalen.

Neem gerust contact met ons op als u vragen heeft over de ontbindingsmogelijkheden van een overeenkomst of over andere (juridische) kwesties die daarmee verband houden. Wij ondersteunen u daar graag bij.