Een foto citeren, maar wie is de fotograaf ?

Al eerder schreef ik over het citaatrecht dat een fotograaf zich zal moeten laten welgevallen, indien hij een auteursrecht op een foto kan laten gelden. Een belangrijk recht. Want daarmee wordt het verbodsrecht dat de fotograaf heeft  (om de foto zonder zijn toestemming te gebruiken) beperkt.

Om dat citaatrecht te kunnen uitoefenen moet er wel aan een aantal wettelijke voorwaarden worden voldaan. Deze staan vermeld in artikel 15a van de Auteurswet.
In het vorige artikel besprak ik het proportionaliteitsvereiste van het gebruik.
Een belangrijke andere voorwaarde is dat –voor zover redelijkerwijs mogelijk- de bron, waaronder de naam van de maker, op duidelijke wijze in het citaat wordt vermeld.

De vraag of er wel aan deze voorwaarde was voldaan, was de inzet van een procedure bij de rechtbank Arnhem.
Een (professionele) fotograaf had een exploitant van een website voor de rechter gedaagd die foto’s zonder zijn toestemming èn zonder naamsvermelding, op diens website had geplaatst. De fotograaf betoogde dat hiermee inbreuk was gemaakt op zijn auteursrechten en vorderde schadevergoeding.
De gedaagde partij exploiteert de website www.ihvbreda.nl, een portaal waarmee via internet en social media inzage is te realiseren in wat er leeft en te doen is in Breda. Op de site werd via een geautomatiseerd systeem een nieuwsoverzicht met hyperlinks met publicaties over Breda gepubliceerd met daarbij de bronvermelding.
De gedaagde partij beriep zich op het citaatrecht.

Ook In dit geval had de gedaagde partij de bronwebsite genoemd, de website waarop de foto’s waren geplaatst en die hij ‘citeerde’. Hij had daarnaast niet ook de naam van de fotograaf vermeld.
De rechter oordeelde in dit geval dat de exploitant van de website naar alle redelijkheid had voldaan aan het wettelijke vereiste van de bronvermelding. Indien de naamsvermelding (van de fotograaf) in de genoemde bron ontbrak, dan kon van de exploitant niet worden verwacht dat hij daarnaar eerst onderzoek zou doen. Stond de naam van de fotograaf wèl op de bronwebsite, dan kan van de exploitant niet verwacht worden om naast de bronvermelding óók nog (eens) de naam van de fotograaf te vermelden.

Met name de tweede beoordeling verbaast enigszins, omdat in dat geval de naam van de fotograaf dus wel degelijk bekend is en niet valt in te zien waarom het ‘redelijkerwijs niet mogelijk’ zou zijn om diens naam te vermelden. De rechter redeneert dat de lezer, vanwege de geautomatiseerde wijze waarop het nieuwsoverzicht wordt gevoed, en het gebruik van de hyperlink, vrij eenvoudig zelf met de naam van de fotegraaf bekend kan worden.

Het wordt de ‘gebruiker van andermans foto’s’ zo wel gemakkelijk gemaakt. Enig onderzoek bij de bron lijkt niet nodig volgt uit deze uitspraak, terwijl dat onderzoek er ook toe zou kunnen leiden dat vastgesteld moet worden dat niet voldaan is aan een andere voorwaarde van het citaatrecht, namelijk dat het werk waaruit geciteerd wordt rechtmatig openbaar is gemaakt.    

Een interessante uitspraak (ook al omdat alle wettelijke voorwaarden van het citaarecht worden nagelopen) die hier kan worden gelezen.

NB: de maker van de foto met de microsoftmuis is de schrijver dezes, maar het is zeer de vraag of daarop een auteursrecht kan worden geldend gemaakt. Het is een 'productfoto' met weinig tot geen creatieve inbreng van de maker.

Nadere advisering op dit rechtsgebied: Blauw Tekstra Uding advocaten.
Volg ons op LinkedIn.