Citeren en de rechten van een fotograaf

In de Nederlandse Auteurswet worden zo goed mogelijk de rechten van de maker van een bepaald werk, beschreven en vastgelegd. Eigenlijk staat daarin vooral vermeld wat deze maker allemaal kan verbieden aan anderen. Het auteursrecht wordt ook wel een ‘verbodsrecht’ genoemd.

In eerste instantie denkt men bij het auteursrecht aan de rechten van de schrijver van een boek of een artikel. Dat is begrijpelijk, en dat komt ook het meeste voor.
Maar ook de maker van een foto (‘fotografische werken’ zoals de wet deze noemt) kan aanspraak maken op deze rechten. Maar voor deze fotograaf geldt dan ook de uitzondering van het in de Auteurswet opgenomen citaatrecht.  Het is een beperking van zijn verbodsrecht. Onder voorwaarden zal hij moeten toestaan dat er door anderen uit zijn werk geciteerd wordt. Een belangrijke voorwaarde is daarbij dat het citaat proportioneel is. Dat wil zeggen dat ‘de omvang van de geciteerde gedeelten door het te bereiken doel gerechtvaardigd is’. Anders gezegd: niet meer dan nodig.

Als er verschil van mening is over de vraag òf het citaat proportioneel is, dan moet de rechter er aan te pas komen. Dat moest ook gebeuren in een conflict tussen een fotograaf en de Omroep Gelderland.  Wat was er gebeurd?

De fotograaf had zeven door hem gemaakte foto’s van kinderen die lijden aan het Foetaal Alcohol Syndroom (‘FAS’) geëxposeerd in het Gelre Ziekenhuis. In een uitzending waarin aandacht werd besteed aan FAS patiënten, werden deze foto’s getoond. Dat gebeurde gedurende 29 seconden terwijl het gehele nieuwsitem bijna 4 minuten duurde. Daarnaast was er gedurende 15 seconden  een vijftal foto’s op een overzichtsbeeld te zien.
De fotograaf protesteerde en voerde daartoe zijn exploitatiebelangen als auteur aan, maar de Omroep Gelderland beriep zich op het in de Auteurswet opgenomen citaatrecht.

De kantonrechter in Arnhem oordeelde dat de Omroep Gelderland de foto’s niet langer gebruikt heeft dan nodig was voor het onderwerp en dat het gebruik daarom proportioneel was.  Er was dus sprake van een citaat, door de foto’s op die wijze gedurende een verhoudingsgewijs korte periode.
Dat door het tonen van de foto’s afbreuk zou zijn gedaan aan het exploitatiebelang van de fotograaf is ook overigens niet vast komen te staan.
Het vonnis is hier te lezen.

Meer weten over het recht om te mogen citeren? Neem (vrijblijvend) contact op ! 020-4081680