De werkgever is failliet, wat nu?

Indien sprake is van faillissement, neemt de curator de beschikking en het beheer van het vermogen van de failliete vennootschap over. De curator zal dan in het algemeen snel overgaan tot het opzeggen van de arbeidsovereenkomsten met de werknemers, omdat er helaas geen financiële middelen meer zijn voor loonbetaling. Wat is dan de positie van de werknemer?

Arbeidsrecht
In faillissement geldt een aantal afwijkende arbeidsrechtelijke regels. Zo hoeft de curator bij opzegging van de arbeidsovereenkomsten zich niet te houden aan de opzegverboden, zoals bij ziekte of zwangerschap. Bovendien geldt bij faillissement een maximale opzegtermijn van zes weken. Voor deze opzegging heeft de curator geen toestemming van UWV Werkbedrijf nodig, wel de machtiging van de rechter-commissaris.

Loongarantieregeling
De werknemers kunnen voor wat betreft het achterstallige loon aanspraak maken op de ‘loongarantieregeling’. Kort gezegd komt deze regeling erop neer dat het UWV bepaalde loonverplichtingen van de werkgever overneemt, ongeacht de omvang van de faillissementsboedel. De werknemers kunnen door deze regeling (via het UWV) aanspraak maken op: 1. uitbetaling van achterstallig salaris tot maximaal dertien weken terug vanaf de ontslagaanzegging, 2. volledige doorbetaling van het salaris gedurende de opzegtermijn, 3. vakantiegeld en 4. niet opgenomen vakantiedagen tot twaalf maanden terug.

Doorstart
In de praktijk komt het regelmatig voor dat er vanuit een faillissementssituatie een ‘doorstart’ wordt gerealiseerd; een verkoop van (onderdelen van) de onderneming. Een derde partij of de huidige bestuurder van de failliete vennootschap neemt de onderneming dan over van de curator. Hoewel de onderneming bij een doorstart (gedeeltelijk) wordt voortgezet, is de doorstartende partij niet gebonden aan de oude arbeidsovereenkomsten (al kunnen de oude arbeidsovereenkomsten nog wel een rol spelen bij of na de doorstart). Dit heeft als gevolg dat de ‘doorstarter’ zelf kan bepalen welke werknemers hij een nieuwe arbeidsovereenkomst aanbiedt. 

Verzet mogelijkheden
Is de werknemer het niet eens met de opzegging van de arbeidsovereenkomst, dan is er aantal mogelijkheden voor de werknemer om zich hiertegen te verzetten. De gronden voor verzet zijn echter beperkt en de termijnen zijn kort. Zo kan de werknemer binnen 5 dagen appel instellen tegen de machtiging van de rechter-commissaris voor de ontslagaanzeggingen. Ook kan de werknemer binnen 8 in verzet komen tegen de uitspraak van het faillissement. Reden voor appel of verzet zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat de werknemer van mening is dat de werkgever zijn eigen faillissement heeft aangevraagd met enkel het doel om via faillissement de normale arbeidsrechtelijke bescherming van zijn werknemers te omzeilen. In een dergelijk geval kan de werknemer, zo werd onlangs bevestigd in de rechtspraak, proberen via een gerechtelijke procedure schadevergoeding te vorderen van de voormalig bestuurders van vennootschap. De werknemer staat dan voor de lastige taak te bewijzen dat de bestuurder het vooropgezette doel heeft gehad afbreuk te doen aan de arbeidsrechtelijke bescherming van werknemers.

Kortom, de arbeidsrechtelijke bescherming van werknemers in faillissement is gering. De wet biedt aanknopingspunten voor verzet, maar de gronden zijn beperkt. De werknemer doet er in ieder geval verstandig aan om zich binnen een week na de opzegging van de curator te melden bij het UWV, om de aanspraak op de loongarantieregeling veilig te stellen.